मिलीभगत

हर रोज सुबह

मुझे बिना पुछे

वो सुरज की किरने

तुम्हे कैसे लिपट जाती है?

और गौरतलब है

तुम क्या खिल जाती हो।

कुछ उसी तरह

नहाने के बाद

वो पानी की बुंदे

तुम्हे नही छोडती

खैर कोई बात नही

गिले बाल मेरी कमजोरी है।

हवाओंको तो बस

चाहीये होता है बहाना

तुम्हारे साथ रहे

और करे मस्तीया

शायद वही तुम्हारी

हसी खिलाई रहती है 

तुम्हे बिलकुल पता नही

रात की चादर ओढे 

जब सो जाती हो

उस मासुम चेहरेके

भाव निहारने के लिये

मै रातभर जागता हू ।

और पता नही

इस सृष्टीके कितने

अनजान अनगिनत

तत्व तुम्हे आजभी

तराशे जा रहे है

शायद तुमसे अभी तक

खुदाका मन भरा नही।

और कुछ?

ऊन जखमोंको भरने केलीये

तुम्हारा एक आसू काफी है

पर हमने तो तुम्हे रोते देखा नही

क्या अबभी कूछ सितम बाकी है?

इस इंतजार के आईनेमे

तुम्हारा एक दीदार काफी है

पर हमतो बस राह देखते रह गये

क्या आज रात अमावसकी है?

इस रुखी रुखी जिंदगी मे

आप हमे याद करना ही काफी है

पर हम करते है  इश्क बेइतहा तुमसे

क्या धडकने किसीं के लिये रूकी है?

शब्दकथा

 

शब्द येऊन सांगतात आत्मकथा 

माझे काम फक्त लिहिण्या पुरते 

सत्य - कलेचा संबंध योगायोगाचा 

मी जाणतो हे वाक्य बोलण्यापुरते 

होतात रिते वाहावून भावना 

कळत नाही कधी हि रात्र सरते 

म्हणतात नवी पहाट नवी आशा 

मी जाणतो हे नाटक दिवसापुरते 

एखाद दिवशी होतात अबोल 

अश्रुंशिवाय काही न स्फुटते 

काय म्हणावे मला कळत नाही 

मी जाणतो हे भाव शब्दांपलीकडले

येता उबग यमक जोडण्याचा

भाषा मग मरणाची चालते 

वेळ येते तुझ्या निरोपाची

मी जाणतो हे विचार बरे नव्हे

फरमाइश

अँधेरे में एक हसीं रात के साथ अल्फाज इश्क़ फर्मा रहे हो, 

और आपकी अज़ीज़ आपसे  कहे , 

"कुछ सुनाईये न !"

तब वो फरमाइश 

ठुकराई नहीं जा सकती !

फरमाइश (Request)

लब्जोंको जोडके नशीले ख़ाब बुनलु 

कोई गझल मैं लिख दू, फरमाइश तो कीजिये  

होठोंका काम कुछ और है, बात रोके नहीं 

करदु हर आरजू  पुरी, फरमाइश तो कीजिये  (wish)

हर सहर, ओस के कतरोंको समेटलू  (Morning, Dew drops)

तेरे आँचल मोती भरु, फरमाइश तो कीजिये  

चौदहवीके चांदसे लोग करते है तेरी बराबरी 

चाँदको फना करदु,  फरमाइश तो कीजिये  (destroy)

ऐ  साकी, अब शराब का नशा चढ़ता नहीं  (a loved lady)

तेरे आंखोके जाम पीलू, फरमाइश तो कीजिये  

हर रोज जान लेती हो मेरी थोड़ी थोड़ी 

तेरे जानोमे दम तोडदु , फरमाइश तो कीजिये   (Lap )

सहजच

सहजच

कधीतरी माझीही काळजी करशील?
गरज नाही तरीही.

अशीच का होईना, बघून हसशील?
थोडीच का होईना, नजर जोडशील?
उगीच का होईना, जराशी चीडशील ?
काळजी घे थोडीशी, सहज रागावशील?
तशी गरज नाही तरीही. 

काल चांदण्यात फिरताना आठवलीस,
तशी गरज नाही तरीही.

जाऊ दूरवर कुठेतरी, फिरायला येशील?
मागितला नाही कधी, आज हात देशील?
अमुल्य आहे, मलाही  थोडा वेळ देशील?
गूढ तारकांसाठी, एखादा क्षण घालवशील?
तशी गरज नाही तरीही.…।

 

मेरे ख़यालोंकी मलिका ....

 

मेरे ख़यालोंकी मलिका ....

कभी एक गजराभी पहन लेना 

उड़ती झुल्फोंको कोई तो साथ देगा 

और न भूलना वो हल्कीसी बिंदी 

जो खिला देगी खूबसूरत चेहरा 

हथेली भरीहो हिनाकि खुशबुसे 

कोमल हातोंका जादू और चलेगा

चुडियोंका जरूरी है खनकना

आवाज़ में उनकी हँसी मिला देना

हो सके तो पायल भी चढ़ा देना 

आहट उनकी आमद-ए -गुल होगा (Blooming of flowers)

कानोमे सजादेना तुम हुस्न के झुमके 

गाल शरमा जाए ऐसे सवर जाना

दूसरी कायनात न सोचु मै  कभी  (World)

निकलना पहनकर लिबास कुछ ऐसा 

ये सादगी फिर क़यामत ही लाएगी 

अब और ये दिल कितना मर मिटेगा ?

इंतज़ार करूँगा

 

तुमने रोक रखे  है  जो

अरसो से आसू  मेरे लिए 

बहने का इंतज़ार करूँगा 

कभी खुदाभी न चाहे

उदास नही  होगी, आपके 

तफरीह का इंतज़ार करूँगा  (content)

वादेके बावज़ूद  जो 

कभी नहीं मिलेगा मुझे 

उस खत का इंतज़ार करूँगा 

चाहकर भी न भर पायी 

और हम तरसते रहे 

वो  हामी का इंतज़ार करूँगा  

चला हु दस कदम मैं तो 

तय  कुछ दुरी अब आपसे  

करने  का इंतज़ार करूँगा  

नामुमकिन है, ये यकि है 

उम्मीदे जवाँ  फिर भी है 

अजुबे का इंतज़ार करूँगा  

                              

निशान

 

निशान

अरसो बाद लौटा शहरमे
पता चला आजभी,
पुछनेपे कोईभी पता या रास्ता
निशानात उसीकी हवेली है ।

आनंद सोहळा

आनंद सोहळा 

View from our lab at NIT Rourkela on a rainy day

कातरवेळी आकाशाने 

केले ढीगभर ढग गोळा 

रचून ठेवले एकावर एक

केला आसमंत काळोखा 

अरे वर्षा राणी येतेय !

गडगडाटाने केला पुकारा  

पटदिशी  तयार व्हा 

होणारे एक सोहळा साजरा !

वारा झाला वेडापिसा ,

कुठं जाऊ त्याला कळेना ,

सैरावरा  घुटमळला ,

उठवत  साऱ्या झाडांना !

अत्यानंदुन धरा म्हणाली ,

तुम्ही माझी कमाल बघा !

भेटेल वर्षा तेव्हा करीन , 

मृदगंधाचा शिडकावा !

वीज म्हटली, बरं  झालं बाई !

वर्दी मिळाली वेळेत

लेऊन माझी चंदेरी साडी ,

तिच्या स्वागताला  मी नाचेन 

 

वर्षाराणी येताच पानांचे 

सुरु झाले समूह गान 

साऱ्या सृष्टींने धरला ठेका 

गेला हरेक विसरून भान 

बघत होतो मी गंमत 

राहून उभा कोपरयात 

बरं झालं चूक कळली 

खरी मजा चिंब भिजण्यात 

खामोशी

खामोशी 

खामोशी कितनी अजीब है !

खामोश होते हुए भी ,

बहुत कुछ कहती है ,

और फिर भी ,

कुछ नहीं कह पाती। 

और देखो उस आहट को ,

छोटीसी जान ,

मगर एक हल्कीसी आहट ,

भावनाओंसे भरी ,

कई किताबें लिख देती है !

और उस आहट के बाद ,

खामोशिसे भरे अनगिनत पल ,

सबूत होते है ,

उन तमाम जज्बातोंके  ,

जो कभी जन्मे ही नहीं। 

फिर शुरू होता  है ,

क़यासोंका ' सिलसिला ',

अगर ऐसा होता ,

तो कैसा होता ?

तुम ये कहती !

तुम वो कहती !

तुम इस बात पे हैरान  होती !

तुम उस  बात पे कितनी हसती !

...... 

..... 

..... 

...... 

मै और मेरी तन्हाई अक्सर ये बाते करते है !

( आखिरी लाइने जावेद अख्तर साहब के वही मशहूर गाने से ली है, उनकी क्षमा मांगकर | मकसद कविता को एक रोमांचक मोड़ पे ख़तम करना था | )

 

बाते

काश मै तुम्हारा मन पढ पाता

साथमे बैठके उससे,

कुछ बाते कर पाता,

पुछता उससे वो अनगिनत राझ 

जो तुम्हारी आंखे ,

कभी बताने वाली नही | 

उतर जाता इन 

गहरी भूरी आंखोमे 

ढूंढते इस नमी का कारण। 

पहुंच जाता दिल के उस कोनेमे 

जहा कुछ गिलापन है मौजूद 

मुझे यकीं है, है मेरे लिए | 

जान जाता मुस्कुराहाट के पिछे छुपी 

आहटोंके  बारेमे।

जो किसिने सुनी नही

या उसने सिर्फ सीखा है,

दुसरोंके दर्द बटोरना ?

आईने के सामने जब खडी होती हो,

पता कर लेता उन ख्यालोंको,

और हलके से सवाल करता,

क्या मैं भी शामिल हू उसमे ?

घुम आता उसके साथ ,

वो तमाम गलीया,

लग रही है जो अंधेरेसे भरी,

खोज लेता चंद यादगार लमहें,

जो गलतीसे इनमे गुम हुऐ है  | 

सूनके वो सारी बाते,

जो कभी किसिने नही सुनी,

बोझ हलका कर देता तब,

जब मै तुम्हारा मन पढ पाता।

साथमे बैठके उससे,

कुछ बाते कर पाता  | 

गुफ़्तुगू (Conversation)

 गुफ़्तुगू  (Conversation)

न आपने पूछा,

न हमने कहा |

बाते तो ख़ूब हुई,

अहम एक भी नहीं | 

अपनापन था ,

और थी  कशिश | (Attraction),

बाते तो ख़ूब हुई,

इंतिशिर कोई  नहीं | (Anxiety, rush)

फ़िक्र है भी ,

और नहीं  भी |

समझ दो तरफा थी ,

मख़लूत कुछ भी नहीं | (Confusion)

न आपने जाना ,

न हमने जताया |

बाते तो ख़ूब हुई,

इज़हार फिर भी नहीं | 

समस्या

 

समस्या - एखाद्या समस्येला हैराण होऊन आपण आपलेच डोके उठवून घेतलेले असते. पण खरंच  समस्या समस्या असते का? नाही. समस्येचे समाधान कसे हि खरी समस्या. जर सरळसोट तोडगा निघत असेल तर ती समस्या कधीच नसते. ती असते एक शुल्लक गोष्ट, बऱ्याचदा चुटकी सरशी सोडवून आपण पूढे  निघून जातो. कालांतराने ती आपल्या इवल्याश्या डोक्यातही राहत नाही. पण अवघड जागेच दुखं मात्र तसं  नसत. खूप विचार करूनही एखादी समस्या सुटत नसेल तर ती  खरी समस्या. हे सोडवासोडविच घोड अडत एका ठिकाणी. आपल्याला दोन निदान सुचलेली असतात. पहिले शक्य असते पण आपल्याला मंजूर नसते. दुसरे शक्य नसते पण आपल्याला मनापासून हवे असते. 

अशीच एक कथा,  जिथे समस्या आणि समाधान एकरूप होऊन गेलेत. 

एक वृद्ध जोडपं होतं. अतिशय वृद्ध. इतके कि सांभाळ करायला नको म्हणून मुलंबाळं , नातेवाईक सर्व सोडून गेलेले. अशा परिस्थितीत जस आयुष्यभर  जपलं, तसंच एकमेकांना सांभाळत हे जोडपं दिवस ढकलत होत. आजीबाई खाट पकडून नसली तरी नवऱ्यापेक्षा धडधाकट होती. वयाचा परिणाम मात्र आजोबावर दिसू लागला होता. दिवसेंदिवस त्यांचा आजार बळावत होता,  वेदना सहन करणं  मुश्किल झालं होतं. शेवटी अंथरुणातून उठणं  सुद्धा बंद झालं. जगणं जड झालं होतं. 

इतके दिवस आजीबाई सर्व करत होत्या, पण शेवटी शरीराला आणि मनाला मर्यादा आहेतच. इतक्या सुंदर आयुष्याचा शेवट असा होऊ नये असं त्यांना वाटत होत. आजीबाईंना आपल्या नवऱ्याचे हाल बघवेनात. अशा जगण्यापेक्षा मेलेलं बरं - हा विचार दिवसेंदिवस पक्का होत होता.  नैसर्गिक मरण तर येत नव्हतं आणि औषधांचा फारसा परिणाम दिसत नव्हता. अर्थात एका दमात मारणं देखील शक्य नव्हतं. शेवटी बाईने निर्णय घेतला - दररोजच्या औषधामध्ये थोडं थोडं विष मिसळून द्यायचं. आणि उरलेले दिवस शक्य तितक्या आनंदात , एवढ्या वर्षांच्या सहजीवनाचा उत्सव साजरा करत जगायचं. 

म्हणता म्हणता बरेच महिने निघून गेले. आजीबाईच्या मनात मात्र आता अपराधीपणाची भावना मूळ धरू लागली होती. एकेदिवशी  तिने ठरवलं - नवऱ्याची माफी मागून, धीर करून, त्याला सर्व खरं खरं सांगायचं. नवरा आपल्याला नक्की समजून घेईल. 

हि सर्व कहाणी ऐकल्यावर नवरा मात्र आजारपण विसरून हसायला लागला. म्हातारीला हा प्रतिसाद निश्चितच अपेक्षित नव्हता. तिला कळत नव्हतं झालं तरी काय?

शेवटी नवऱ्यानेच स्पष्टीकरण दिलं - जसे तुला माझे आजारपण बघवत नव्हते, तसेच मला तुझे कष्ट बघवत नव्हते. आयुष्यभर इतकं केलास माझ्यासाठी आणि संसारासाठी. या उतारवयात तू अजून कष्ट करावेस असं मला मुळीच वाटत नव्हतं. माझ्या मनात देखील अपराधीपणाची भावना आली, परावलंबित्व ती  भावना बळावू लागलं होतं. मग मी ठरवलं, तुला अजून कष्ट द्यायचे नाहीत. 

मरण लवकर येण्यासाठी, तुझ्या नकळत मी औषध सरळ ओतून टाकत होतो. 

उत्तरं प्रश्न बनली कि जास्त त्रास देतात. 

सहनशक्ती

सहनशक्ती 

 व्रण चालतील, नकोत नवीन जखमा 

अंधाऱ्या कोपऱ्यात नकोत अजून जळमटे 

उत्तरं नाहीत, नकोत नवीन प्रश्नही 

भांडवलशाहीत नकोत अजून तडजोडी 

उसासे नकोत, नकोय तुझा दिलासा 

शापित गंधर्वाला नकोत उ:शाप उगाचे